Iza avy no anarana niantsoana an’Ilay Mpahary?
Manana ny anarana niantsoana Azy Izy hatrizay namoronany ny tany izay :
Eksodosy 3:15 « Ary hoy koa Andriamanitra tamin’i Mosesy : Izao no holazainao amin'ny Zanak’isiraely : Jehovah, Andriamanitry ny razanareo, dia Andriamanitr’i Abrahama sy Andriamanitr’i Isaka ary Andriamanitr’i Jakoba, no efa naniraka ahy ho aty aminareo ; izany no anarako mandrakizay, ary izany no hahatsiarovana Ahy hatramin'ny taranaka fara mandimby. »
Raha ny voasoratra eto, dia mazava tsara, fa Izy no :
- Jehovah Andriamanitr’i Abrahama, Andriamanitr’i Isaka, ary Andriamanitr’i Jakoba.
- Jehovah Andriamanitry ny Isiraely,
- Jehovah Tompon’ny maro,
- Jehovah Andriamanitra Tsitoha,
- Ilay Izy hatrizay hatrizay ka ho mandrakizay,
- Ilay tsy niova omaly sy anio ary ho mandrakizay
Eksodosy 6:2 – 3 «2 Ary Andriamanitra niteny tamin’i Mosesy ka nanao hoe: Izaho no Jehovah ; 3 ary tamin'ny anarako hoe ANDRIAMANITRA TSITOHA no nisehoako tamin’i Abrahama sy Isaka ary Jakoba, fa ny anarako hoe JEHOVAH tsy mbola nahafantarany Ahy, »
Andriamanitr'i Abrahama, Andriamanitr'i Isaka, ary Andriamanitr'i Jakoba?
Nahoana no tafiditra tao anatin’ny anaran’i Jehovah ny anaran’ireto olona telo ireto? Andeha ho jerentsika tsirairay ireto olona voalaza anarana eto ireto dia ho fantatsika ny valin’io fanontaniana io.
Andriamanitr'i Abrahama
I Abrahama dia ilay lehilahy, izay azo lazaina fa nampiseho ny tena fara-tampony ny amin’ny fitiavana sy fahatokiana an’i Jehovah .
Ny nahaterahan’i Isimaela
Na dia efa lehibe sy antitra ihany aza i Abrama sy Saray vadiny (satria izany no anarany tany ampiandohana) dia tsy mbola niteraka izy ireo. Rehefa tokony ho feno enina amby valo-polo taona i Abrama dia navelan’i Saray vadiny izy mba hanambady sy hiteraka amin’i Hagara mpanampiny izay vehivavy Egyptiana. Nefa rehefa hitan’i Hagara fa nanan’anaka tamin’i Abrama izy, dia narabiany sy nataony tsinontsinona i Saray ka nahatonga an’i Saray hangataka ny fitsaran’i Jehovah .
Genesisy 16:1 – 5 «1 [Ny nahaterahan’Isimaela] Ary Saray, vadin’i Abrama, tsy mba niteraka; ary izy nanana mpanompovavy Egyptiana, Hagara no anarany. 2 Ary hoy Saray tamin’i Abrama: Indro, efa tsy nanome zanaka ahy Jehovah ; masìna ianao, mivadia amin'ny mpanompovaviko; angamba hahazo zaza aminy aho. Dia neken’i Abrama ny tenin’i Saray. 3 Ary rehefa nonina folo taona teo amin'ny tany Kanana Abrama, dia nalain’i Saray, vadin’i Abrama, Hagara Egyptiana mpanompovaviny, ka nomeny an’i Abrama vadiny mba hovadiny. 4 Dia nivady tamin’i Hagara izy, ka nanan'anaka ravehivavy; ary rehefa hitany fa efa manan'anaka izy, dia nataony toy ny tsinontsinona ny tompovaviny. 5 Ary hoy Saray tamin’i Abrama: Hanody anao anie ny fahoriako; fa efa nomeko ho andefimandrinao ny mpanompovaviko, ary nony hitany fa efa manan'anaka izy, dia nataony toy ny tsinontsinona aho; Jehovah anie hitsara ahy sy ianao. »
Genesisy 16:15 – 16 «15 Ary Hagara dia niteraka zazalahy tamin’i Abrama; ary ny anaran'ny zanany izay naterany dia nataon’i Abrama hoe Isimaela. 16 Ary efa enina amby valo-polo taona Abrama, raha Hagara niteraka an’Isimaela taminy. »
Nilazàna i Abrahama fa hiteraka izy mivady
Na dia efa feno zato taona aza i Abrahama, ary i Saraha vadiny kosa feno sivifolo taona dia mbola tsy niteraka ihany izy ireo. Tamin’izany taonany izany indrindra, no nanambaran’i Jehovah tamin’i Abrahama fa hiteraka zazalahy izy sy Saraha vadiny.
Gen.17:17 « Dia niankohoka Abrahama ary nitsiky, dia nanao anakampo hoe: Hiteraka va aho, izay efa zato taona? ary hiteraka va Saraha, izay efa sivi-folo taona? »
Na dia lehilahy be finoana sy tena mahatoky an’i Jehovah aza i Abrahama, dia nisy fisalasalana ihany tao anatiny, satria raha ny fahitana araka ny maha olombelona fotsiny ihany tokoa, dia sarotra ihany ny mbola hino, fa hisy tokoa izany nefa ny taonany aza dia tena efa betsaka. Ny hany noheveriny dia ny hoe izay ho taranak’i Isimaela no ho lasa marobe sy hameno ny tany.
Gen.17:4 – 9 «4 Raha ny amiko, dia, indro, aminao ny fanekeko, ka ho tonga rain'ny firenena maro ianao. 5 Ary ny anaranao tsy hatao hoe Abrama intsony, fa hatao hoe Abrahama, satria efa nataoko ho rain'ny firenena maro ianao. 6 Dia hahamaro ny taranakao indrindra Aho, ka hataoko ho firenena maro ianao; ary hisy mpanjaka hiseho avy aminao.
7 Ary haoriko ny fanekeko ho amiko sy ho aminao mbamin'ny taranakao mandimby anao hatramin'ny taranaka fara mandimby, ho fanekena mandrakizay, mba ho Andriamanitrao sy ny taranakao mandimby anao Aho. 8 Ary homeko anao sy ny taranakao any aorianao ny tany fivahinianao, dia ny tany Kanana rehetra, ho fananana mandrakizay; ary ho Andriamaniny Aho. 9 Dia hoy Andriamanitra tamin’i Abrahama: Fa ny aminao kosa, dia hitandrina ny fanekeko ianao, dia ianao sy ny taranakao mandimby anao hatramin'ny taranaka fara mandimby. »
Ny famorana na ilay fanekena sy famantarana nataon’i Abrahama sy Jehovah
Gen.17:10 – 14 «10 Ary izao no fanekeko ho amiko sy ho aminareo sy ny taranakao mandimby anao, dia izay hotandremanareo: hoforana ny lehilahy rehetra eo aminareo. 11 Dia hoforana ianareo; ary ho famantarana ny fanekena ho amiko sy ho aminareo izany. 12 Ny zazalahy teraka havaloana eo aminareo no hoforana, dia ny lehilahy rehetra amin'ny taranakareo hatramin'ny fara mandimby: na ny ompikely. na izay novidim-bola tamin'ny hafa firenena ka tsy avy amin'ny taranakao. 13 Tsy maintsy hoforana ny ompikelinao sy izay novidinao vola; ary ny fanekeko dia ho ao amin'ny nofonareo ho fanekena mandrakizay. 14 Ary ny lehilahy tsy voafora, izay tsy mbola noforana, dia hofongorana tsy ho amin'ny fireneny; efa nivadika ny fanekeko izy. »
Ny lehilahy rehetra tsy nisy an-kanavaka mihitsy no nangatahan’i Jehovah ho forana. Ary satria efa nambarantsika hatrany amboalohany, fa lehilahy tena nankatoa an’i Jehovah i Abrahama, dia nanaiky ny ho forana izy tamin’ny andro nitenenan’i Jehovah azy izany. Nataony tsinontsinona ny fanaintainan’ny nofony teo ampanan-tanterahana izany famorana izany. Nalainy avokoa ireo lehilahy rehetra teo aminy, na i Isimaela na ireo ompikely izay novidiany vola. Raha tsorina izany dia, noforana i Abrahama rehefa feno sivy amby sivi-folo taona:
Gen.17:22 – 27 « 22 Ary rehefa vita ny teny nataony taminy, dia niakatra Andriamanitra niala teo amin’i Abrahama. 23 Koa dia nalain’i Abrahama Isimaela zanany sy ny ompikeliny rehetra mbamin’izay rehetra novidiny vola dia ny lehilahy rehetra tao an-tranony; dia noforany androtrizay indrindra ireo araka izay nolazain'Andriamanitra taminy. 24 Ary efa sivy amby sivi-folo taona Abrahama, raha noforana izy. 25 Ary efa telo ambin'ny folo taona Isimaela zanany, raha noforana izy. 26 Androtrizay indrindra no namorana an’i Abrahama sy Isimaela zanany; 27 ary ny lehilahy rehetra tao an-tranony, dia ny ompikely mbamin’izay novidim-bola tamin'ny hafa firenena, dia samy niara-noforana taminy avokoa. »
Tsy nitady valiny na nangataka zavatra hafa i Abrahama raha nanatanteraka izany famorana izany, nefa azo heverina fa noho ny fankatoavany sy ny fahatahorany an’i Jehovah dia nataony izany. Fa mba azontsika an-tsaina ve ny hararin’izany hoe lehilahy lehibe iray ho foraina izany? (Raha tsy azontsika an-tsaina tsara dia vakio ny Gen.34). Mino sy mankatoa i Abrahama, ka manantanteraka izay asainy hatao.
Mahaiza mandray vahiny
Asehon’i Jehovah amintsika sahady eto, fa tsara ny mahay mandray vahiny, satria tsy mba fantatsika mihitsy izay vahiny tonga sy mamangy antsika. Fa mety ho olon-tsotra fotsiny ihany izy ireo, na koa mety ho anjely, ary mety ihany koa ho solotenan’i Jesosy Kristy satria hoy Izy hoe Mat.25:35 « fa noana Aho, dia nomenareo hanina; nangetaheta Aho dia nampisotroinareo; nivahiny Aho, dia nampiantranoinareo; »
Mat.25:38 « Ary oviana no hitanay nivahiny Hianao ka nampiantranoinay, na tsy nanan-kitafy ka notafianay? »
Mat.25:40 « Dia hamaly ny Mpanjaka ka hanao aminy hoe: Lazaiko aminareo marina tokoa: Araka izay efa nataonareo tamin'ny anankiray amin’ireto rahalahiko kely indrindra ireto no nataonareo tamiko. ».
Ny tenin’Andriamanitra dia manambara manao hoe:
Eks.22:20 « Ary aza manao izay sarotra amin'ny vahiny, na mampahory azy; fa efa mba vahiny tany amin'ny tany Egypta ihany ianareo. »
Eks.23:9 « Ary aza mampahory vahiny, fa ianareo mahalala ny fon'ny vahiny, satria efa mba vahiny tany amin'ny tany Egypta ihany ianareo. »
Raha ny zavatra niseho tamin’i Abrahama eto dia mahavariana sy mahavaka ny saina tokoa ny zava-nitranga, satria ireo vahiny izay nandalo ny tanana nisy ny fianakavian’i Abrahama, ka nampandrosoiny hiantrano ao aminy, ary norosoiny sakafo dia hay Anjelin’i Jehovah izy ireo:
Gen.18:1–15 «1 [Ny nisehoan'ny anjely telo tamin’i Abrahama] Ary Jehovah niseho tamin’i Abrahama teo an-kazo terebintan’i Mamre; ary nipetraka teo am-baravaran'ny lainy izy, raha nafana ny andro; 2 dia nanopy ny masony izy ka nijery, ary, indreo, nisy telo lahy nijanona teo tandrifiny, ka nony nahita ireo izy, dia niala teo am-baravaran'ny lainy ka nihazakazaka hitsena azy, dia niankohoka tamin'ny tany 3 ka nanao hoe: Tompo ô, raha mahita fitia eto imasonao aho, masìna ianao, aza dia mandalo ny mpanomponao. 4 Aoka hangalana rano kely ianareo hanasana ny tongotrareo; ary aoka mba hiala sasatra kely eo am-pototry ny hazo ianareo; 5 dia haka mofo kely aho hataonareo ody am-bavafo; ary rehefa afaka izany, dia handeha ihany ianareo; fa tonga aty amin'ny mpanomponareo ianareo. Ary hoy izy telo lahy: Ataovy ihany araka izay nolazainao. 6 Dia nandeha faingana Abrahama nankany an-day tany amin’i Saraha ka nanao hoe: Faingana, makà koba tsara toto intelon'ny famarana; dia fetafetao ka ataovy mofo. 7 Ary Abrahama kosa nihazakazaka nankany amin'ny omby, dia naka zanak'omby tanora sady tsara ka nanolotra azy tamin'ny ankizilahy, dia lasa faingana izy hamboatra azy. 8 Ary Abrahama naka ronono mandry sy ronono ary ilay zanak'omby efa namboariny, dia narosony teo anoloan’izy telo lahy; ary nijanona teo anilany teo ambanin'ny hazo izy, dia nihinana izy telo lahy. 9 Ary hoy izy telo lahy tamin’i Abrahama: Aiza Saraha vadinao? Ary hoy kosa izy: Indro, ao an-day izy. 10 Ary hoy Izy: Hiverina aminao tokoa Aho raha avy ny taona toy izao; ary, indro hanana zazalahy Saraha vadinao. Ary Saraha nandre izany teo am-baravaran'ny lay, izay teo ivohon’ilay niteny. 11 Ary Abrahama sy Saraha dia samy efa zoki-olona ka nandroso fahanterana, ary efa nitsahatra tamin'ny fombam-behivavy Saraha. 12 Ary Saraha dia nihomehy anakampo ka nanao hoe: Moa mbola hanana hafaliana ihany va aho rehefa tratrantitra toy izao, sady efa antitra koa itompokolahy? 13 Ary hoy Jehovah tamin’i Abrahama: Nahoana no nihomehy Saraha ka nanao hoe: Hiteraka tokoa va aho, kanefa izao efa antitra izao? 14 Fa moa misy zavatra mahagaga izay tsy hain’i Jehovah va? Amin'ny fotoan'andro raha avy ny taona toy izao dia hiverina aminao Aho, ary Saraha hanana zazalahy.
15 Dia nandà Saraha satria natahotra izy, ka nanao hoe: Tsy nihomehy aho tsy akory. Fa hoy Ilay niteny: Tsia; fa nihomehy mihitsy ianao. »
Tena nasehon’i Abrahama tsara mihitsy eto izany fahaizana mandray vahiny izany, satria dia voalaza miharihary tsara fa izy mihitsy no nitsena ny vahininy teny am-bavahadiny, izay atao hoe olona sendra nandalo fotsiny ihany aza, kanefa, dia notsenainy sy nampandrosoany an-trano, sy nisahiranany, nanamboarany rano hisasany tongotra, nanamboarany sakafo, toy ny mofo sy namonoany zanak’omby tanora sy tsara indrindra, mbola nanomanany ronono mandry sy ronono ihany koa izy ireo. Izany hoe tena fandraisana tsara sy tena ampitiavana tokoa izany no nataon’i Abrahama, ary dia hita ho fomba efa mahazatra azy ireo ny fandraisana vahiny sahala amin’izany, satria dia tsy fantany mihitsy hoe anjelin’i Jehovah ireto nitsidika na ireto nandalo teo anoloan’ny tanànany ireto raha tsy efa avy nisakafo izy ireo. Eto izy dia tsy mijery mihitsy hoe: be loatra izany zavatra izay homena ireto vahiny ireto izany, fa aiza ve ka olona telo lahy dia efa hamonoana zanak’omby tanora iray? ho lany ve izany? Tsy izany no nosaininy tao am-pony, fa ilay fandraisana tsara ireto vahiny no nibahana tao anatiny. Avy eo dia hoe ho sasana tongotra, sy nomena ronono mandry sy ronono sy mofo. Tsy mba tao anatiny ihany koa ny tahotra na ny ahiahy fa sao dia jiolahy hanafika ireto tonga ireto, ka aleo roahina any fa sao dia tafihany ato.Tsy izany no niseho fa ny fandraisana an’ireto vahiny ireto tamin’ny fifaliana no nataony. Izany no lesona lehibe nasehon’i Abrahama eto, ary dia tokony ho halaintsika tahaka ihany koa, raha hanaraka ny baikon’i Jehovah tokoa isika.
Fa rehefa vita ny sakafon’ireto telo lahy ireto dia izay vao fantany fa hay anjelin’i Jehovah no tonga tao antokatranony, ary dia nampita hafatra ho azy izany. Ary ny tena mahagaga dia ilay fomba fiasan’Andriamanitra, izay tena tsy takatry ny saina tokoa, satria na dia voalaza fa efa tena antitra aza i Abrahama sy Saraha vadiny, ary i Saraha aza moa dia voalaza mihitsy fa efa nitsahatra tamin’ny fombam-behivavy, izany hoe efa tsy nisy atodin’aina niforona intsony izany amin’ny vatany, ka mbola afaka hiteraka, dia mbola voalazan’i Jehovah tamin’ny alalan’ireto anjely ireto fa hitoe-jaza izy. Eny fa na dia i Saraha aza dia tsy nino izany filazana izany noho ny toe-batany izay tena efa fantany tsara fa efa antitra, ka saika nahatonga indray ny fahatezeran’Andriamanitra taminy izany.
Ary dia notanterahan’i Jehovah tokoa ny zavatra nampanantenainy an’ i Abrahama, izay zavatra toa tsy azo hinoana loatra amin’ny maha olombelona.
Ny lesona azo tsoahina ato anatin’izany izany, dia ny hoe hanao ny sitrapon’Ilay Jehovah Andriamanitra isika, tena hitoky aminy, fa Izy dia hamaly ihany koa ny faniriantsika toy ny namaliany ny fanirian’i Abrahama na dia amin’ny fotoana tsy heritreretintsika intsony aza, fa mety ho tanteraka ny faniriantsika, satria mahay ny zavatra rehetra Izy ary tompon’ny zavatra rehetra.
Io no anisan’ny porofo iray lehibe fa misy Jehovah Andriamanitra, mahay ny zavatra rehetra tokoa Izy, ka na ny tsy hain’ny siansa hatao aza toy ny hoe mbola hanao izay maha-bevohoka ny mpivady iray efa antitra, ka ny vavy aza efa mitsahatra amin’ny fombam-behivavy dia hainy sy notanterahiny tokoa. Velona Jehovah ary mahay ny zavatra rehetra, sady tompon’ny zavatra rehetra. Ho Azy ny dera sy ny laza ary ny voninahitra mandrakizay mandrakizay. Haleloia.
Ny nahaterahan’Isaka
Genesisy 21:1 – 5«1 [Ny nahaterahan’Isaka, sy ny nandroahana an’i Hagara mianaka] Ary Jehovah namangy an’i Saraha araka ilay efa nolazainy, ary dia nataon’i Jehovah tamin’i Saraha araka ilay efa noteneniny. 2 Dia nanan'anaka Saraha ka niteraka zazalahy tamin’i Abrahama, rehefa antitra izy, tamin'ny fotoana izay efa nolazain'Andriamanitra taminy. 3 Ary ny anaran'ny zanany izay teraka, ilay naterak’i Saraha taminy dia nataon’i Abrahama hoe Isaka. 4 Dia noforan’i Abrahama Isaka zanany, rehefa teraka havaloana izy, araka izay efa nandidian'Andriamanitra azy. 5 Ary efa zato taona Abrahama, raha niteraka an’i Isaka zanany izy»
Samy nitazona ny teny nomeny avokoa na i Abrahama sy i Saraha vadiny izay nahatoky sy tsy nivadika tamin’i Jehovah ary nanao ny sitrapon’Andriamanitra manontolo tsy nisy fimonomonomana. Na i Jehovah izay nanatanteraka tokoa ny fanekeny tamin’i Abrahama sy i Saraha vadiny, ka nampitoe-jaza an’i Saraha ary nazahoany an’i Isaka zanany; sy i Abrahama izay lehilahy mahatoky an’Andriamanitra sy mankatoa ny didiny, ka namora an’i Isaka raha vao feno valo andro ny zaza, araka ny didy nasain’i Jehovah ho tandremany.
Eny fa na dia maharary sy tena mihantra amin’ny aina tokoa aza, na ihany koa tsy mifanaraka amin’ny heviny na ny sitrapony dia nataony avokoa rehefa baiko avy tamin’i Jehovah. Mba azontsika an-tsaina ihany koa ve, ny hoe hamamin’izany zanaka nirina hatry ny ela izany? Indrindra moa raha ny amin’izy mivady lehibe ireto, izay efa naniry zanaka hatry ny ela be nefa izao amin’ny fahanterany izao vao nahazo izany zanaka izany ? ny azo hinoana dia ny hoe tena naha-sarotiny azy mivady tokoa izany zaza izany, ka na dia zavatra kely tsy dia toa inona akory aza no mety ho nahazo an’ilay zanaka, fa na atao aza hoe misy manaitra kely fotsiny io zaza io rehefa matory, dia efa mankaharary ny ain’ireo mpivady ireo, satria tena tiany io zanany io. Kanefa dia noforainy ihany koa rehefa feno valo andro ny zaza. Ny famorana anefa dia efa fantantsika fa maharary sady tsy maintsy mandeha rà kanefa dia nataony ihany izany, noho ny fankatoavany an’Andriamanitra. Misy ihany koa ny ohatra maro isan-karazany izay mbola voasoratra ao amin’ny baiboly tamin’ny fankatoavan’i Abrahama an’i Jehovah.
Jakoba 2:23 « ary tanteraka ny Soratra Masina manao hoe: "Ary Abrahama nino an'Andriamanitra, ka nisaina ho fahamarinany izany" (Gen. 25.6), ary natao hoe "Sakaizan'Andriamanitra" izy (Isa. 41.8). » Nantsoina hoe sakaizan’Andriamanitra tokoa izany Abrahama noho ny finoany Azy.
Andriamanitr’i Isaka
Izy no ilay zanak’i Abrahama sy i Saraha ilay nampanantenain’i Jehovah azy mivady, ary azo lazaina fa zanak’izy ireo lahimatoa. Mazava ho azy fa tena tian’izy ireo fatratra, raha i Isaka. Nefa tamin’izany indrindra no nitenenan’i Jehovah tamin’i Abrahama mba hitondra ny zaza atolotra atao fanatitra ho dorana ho Azy, dia ilay zanaka tokana lahimatoa, izay efa niriany hatry ny ela. Dia angamba azontsika mpamaky an-tsaina amin’izany ny zavatra nahazo sy niantra tamin’i Abrahama, nefa efa fantatsika fa Izy dia mpanompo mahatoky, sy mpanao izay sitrak’i Jehovah, dia tsy nampaninona azy akory ny handeha hanantanteraka izay sitrak’i Jehovah hasainy hatao.
Genesisy 22:1 – 18 «1 [Ny nizahan'Andriamanitra toetra an’i Abrahama] Ary rehefa afaka izany zavatra izany, dia nizahan'Andriamanitra toetra Abrahama, ka hoy Izy taminy: Ry Abrahama ô! ary hoy izy; Inty aho.
5 Ary hoy Abrahama tamin'ny zatovony: Mijanòna eto amin'ny boriky ianareo, fa izaho sy ny zazalahy handeha hankery; ary hivavaka izahay dia hiverina eto aminareo indray. 6 Dia nalain’i Abrahama ny hazo hataina amin'ny fanatitra dorana ka natataony an’isaka zanany; fa izy kosa nitondra ny afo sy ny antsy teny an-tànany; ary dia niara-nandeha izy mianaka. 7 Ary Isaka niteny tamin’i Abrahama rainy ka nanao hoe: Ry ikaky ô! dia hoy izy: Inty aho, anaka. Ary hoy izy: Indreto ny afo sy ny kitay; fa aiza kosa izay ondry hatao fanatitra dorana? 8 Fa hoy Abrahama: Anaka. Andriamanitra no hahita izay ondry hatao fanatitra dorana; dia niara-nandeha izy mianaka.
9 Ary rehefa tonga teo amin'ny tany izay efa nolazain'Andriamanitra taminy izy, dia nanorina ny alitara teo Abrahama ka nandahatra ny kitay; dia namatotra an’i Isaka zanany izy ka nametraka azy tambonin'ny alitara teo ambonin'ny kitay. 10 Ary Abrahama naninjitra ny tànany ka nandray ny antsy mba hamonoany ny zanany. 11 Fa niantso azy Ilay Anjelin’i Jehovah tany an-danitra ka nanao hoe: Ry Abrahama, ry Abrahama ô! ary hoy kosa izy: Inty aho. 12 Dia hoy Izy: Aza maninjitra ny tananao amin'ny zazalahy, ary aza maninona azy akory ianao; fa hitako izao fa matahotra an'Andriamanitra ianao, ka tsy narovanao tamiko ny zanakao, dia ny lahitokanao. 13 Ary Abrahama niherika nijery ka, indro, nisy ondrilahy teo ivohony, voasangazotry ny kirihitrala ny tandrony; dia lasa Abrahama ka naka ny ondrilahy ary nanatitra azy ho fanatitra dorana ho solon'ny zanany. 14 Ary ny anaran’izany tany izany dia nataon’i Abrahama hoe Jehovah -jire; dia izany no anaovana mandraka ankehitriny ny hoe: Any an-tendrombohitra no hisehoan’i Jehovah . 15 Dia niantso an’i Abrahama fanindroany tany an-danitra Ilay Anjelin’i Jehovah 16 ka nanao hoe: Ny tenako no nianianako, hoy Jehovah : Satria nanao izany zavatra izany ianao ka tsy niaro ny zanakao, ilay lahitokanao, 17 dia hitahy anao tokoa Aho ary hahamaro dia hahamaro ny taranakao, ho tahaka ny kintana eny amin'ny lanitra sy ho tahaka ny fasika izay any amoron-dranomasina; ary ny taranakao hahazo ny vavahadin'ny fahavalony; 18 ary amin'ny taranakao no hitahiana ny firenena rehetra ambonin'ny tany, satria nanaiky ny teniko ianao. »
Mazava be ny tantara izay voasoratra, ka tsy hasiantsika fanampim-panazavana intsony.
Rehefa maty i Saraha rehefa feno 125 taona dia nampaka-bady hafa i Abrahama ka niteraka hafa. Genesisy 25:1 – 4« 1 Ary Abrahama nampaka-bady indray, Ketora no anarany. 2 Dia niteraka an’i Zimrana sy Joksana sy Medana sy Midiana sy Jisbaka ary Soaha tamin’i Abrahama izy. 3 Ary Joksana niteraka an’i Sheba sy Dedana. Ary ny zanakalahin’i Dedana dia Asorima sy Letosima ary Leomima. 4 Ary ny zanakalahin’i Midiana dia Efaha sy Efera sy Hanoka sy Abida ary Eldaha. Ireo rehetra ireo no zanak’i Ketora. »
Ireo rahalahin’i Isaka (rahalahy hafa reny)
Nanana rahalahy izany i Isaka, dia i Isimaela zanak’i Hagara, izay azo lazaina fa zokiny ihany, ary izy no lasa ho ilay lehilahy maherin’ny tany hay, ary dia nomen’i Jehovah tsodrano Isimaela ho maro taranaka sy hiteraka andriana roa ambin'ny folo izy, satria efa notendreny ho firenena lehibe.
Ny rahalahiny hafa izay zanak’i Abrahama tamin’i Ketora dia : i Zimrana sy Joksana sy Medana sy Midiana sy Jisbaka ary Soaha.
Ny mampiavaka manokana an’i Isaka izany eto dia noho izy taranaka voafidy ho an’i Jehovah .
Andriamanitr’i Jakoba
Ny nahaterahan’i Jakoba sy ny nahazahoany ny tsodranon’i Isaka rainy:
Genesisy 25:20 – 34« 20Abrahama niteraka an’isaka; ary efa-polo taona Isaka, raha nampakatra an-dRebeka, zanakavavin’i Betoela Syriana, avy tany Mesopotamia, sady anabavin’i Labana Syriana. 21 Ary Isaka nangataka tamin’i Jehovah ho an'ny vadiny, satria momba izy; ary nohenoin’i Jehovah ny fangatahany, dia nanan'anaka Rebeka vadiny. 22 Ary nifanosika ny zaza kambana tao an-kibony; ary hoy Rebeka: Raha izao, nahoana re aho no dia mbola velona? Dia lasa nanontany tamin’i Jehovah izy. 23 Ary hoy Jehovah taminy: Firenena roa no ao an-kibonao; ary vahoaka roa toko no hisaraka hatrao am-bohokanao; ary ny vahoaka iray toko hahery noho ny iray toko. Ka ny zokiny hanompo ny zandriny. 24 Ary rehefa tonga ny andro hahaterahany, indreo, nisy zaza kambana tao an-kibony. 25 Dia teraka ny voalohany ka mena, ary tahaka ny kapôty volom-biby ny tenany rehetra; dia nataony hoe Esao ny anarany. 26 Ary rehefa afaka izany, dia teraka koa ny rahalahiny, ary ny tànany nihazona ny ombelahin-tongotr’i Esao, dia nataony hoe Jakoba ny anarany; ary efa enim-polo taona Isaka tamin'ny niterahana azy mirahalahy. 27 Dia nitombo ireo zaza ireo; ary Esao lehilahy nahay nihaza, dia mpianefitra, fa Jakoba kosa lehilahy tsara fanahy sady mpitoetra an-day. 28 Ary Isaka tia an’i Esao, satria nankafy ny hazany; fa Rebeka kosa tia an’i Jakoba. 29 Ary nahandro hanina Jakoba; ary sendra avy tany an-tsaha Esao ka reraka. 30 Dia hoy Esao tamin’i Jakoba: Mba anomezo ahy hohaniko ny mena, dia io mena io, fa reraka aho (izany no nanaovana ny anarany hoe Edoma). 31 Fa hoy Jakoba: Amidio amiko ary aloha ny fizokianao. 32 Dia hoy kosa Esao: Indro, ho faty ihany aho; ka mahasoa inona izay fizokiana? 33 Ary hoy Jakoba: Mianiana ary amiko aloha. Dia nianiana taminy izy; ka dia namidiny tamin’i Jakoba ny fizokiany. 34 Ary Jakoba nanome an’i Esao mofo sy voanemba masaka; dia nihinana sy nisotro izy, ary niainga ka lasa nandeha. Izany no nanamavoan’i Esao ny fizokiany.»
Zava-dehibe eo anatrehan’i Jehovah tokoa ny fizokiana, ary Jehovah dia nanambara mazava fa ny zanaka lahimatoa dia ho Azy.
Eksodosy 13:1 – 2 « 1 [Ny nanokanana ny lahimatoa ho an’i Jehovah ] Ary Jehovah niteny tamin’i Mosesy ka nanao hoe: 2 Hamasino ho Ahy ny lahimatoa rehetra, dia izay voalohan-teraka rehetra eo amin'ny Zanak’isiraely, na olona na biby fiompy: Ahy ireny. »
Nataon’i Esao ho tsy nisy dikany anefa izany fizokiany izany, ka sahiny ny nanakalo izany tamin-javatra tsy dia nisy dikany loatra, ka nahavery ny fizokiany.
Ny nakan’i Jakoba ny tsodrano tokony ho an’i Esao:
Genesisy 27:9 – 12«9 Mankanesa kely any amin'ny ondry aman'osy, ka analao zanak'osy roa tsara aho; dia hataoko hanim-py ho an'ny rainao araka ilay tiany izany; 10 ary dia ho entinao any amin'ny rainao hohaniny, mba hitsofany rano anao, dieny tsy mbola maty izy. 11 Fa hoy Jakoba tamin-dRebeka reniny: Indro, Esao rahalahiko dia lehilahy voloina, fa izaho lehilahy malambo hoditra kosa; 12 ary angamba hitsapa ahy ikaky, dia ho toy ny mpanandoka eo imasony aho ka hahatonga ozona amiko, fa tsy tso-drano. »
Genesisy 27:18 – 30 «18 Ary Jakoba nankany amin'ny rainy ka nanao hoe: Ry ikaky ô! ary hoy kosa izy: Inty aho; iza moa ianao, anaka?
19 Ary hoy Jakoba tamin-drainy: Izaho no Esao zanakao lahimatoa; efa nanao araka izay nasainao nataoko aho; masìna ianao, miarena, dia mipetraha, ka hano ny hazako, mba hitsofan'ny fanahinao rano ahy. 20 Ary hoy Isaka tamin'ny zanany: Nanao ahoana, anaka, no dia nalaky nahazo toy izany ianao? Ary hoy izy: Satria Jehovah Andriamanitrao no nampahazo ahy. 21 Ary hoy Isaka tamin’i Jakoba; Mba manatòna kely hoe hitsapako anao, anaka, hahafantarako na Esao zanako tokoa ianao, na tsia. 22 Ary Jakoba nanatona an’Isaka rainy, ary izy dia nitsapa azy ka nanao hoe: Ny feo dia feon’i Jakoba, fa ny tanana dia tànan’i Esao. 23 Ary tsy nahafantatra azy izy, satria voloina tahaka ny tanan’i Esao rahalahiny ny tànany; dia notsofiny rano izy. 24 Ary hoy izy: Hianao tokoa moa no Esao zanako? Dia hoy izy: Izaho no izy. 25 Ary hoy kosa Isaka: Arosoy eto anoloako ary izato hazan'ny zanako hihinanako, mba hitsofan'ny fanahiko rano anao. Ary dia narosony teo anoloany, ka dia nihinana izy; ary nitondrany divay izy, dia nisotro. 26 Ary hoy Isaka rainy taminy: Mba manatòna kely ka manoroha ahy, anaka. 27 Dia nanatona izy ka nanoroka azy; ary Isaka nandre ny fofon'ny fitafiany, dia nitso-drano azy ka nanao hoe: E! ny fofon'ny zanako. Dia tahaka ny fofon'ny saha izay notahin’i Jehovah . 28 Ary hanomezan'Andriamanitra anao anie ny andon'ny lanitra sy ny tsiron'ny tany, ary vary sy ranom-boaloboka betsaka. 29 Hanompo anao anie ny firenena maro, Ary hiankohoka eo anatrehanao ny firenena samy hafa. Ho tompon'ny rahalahinao anie ianao, ary aoka hiankohoka eo anatrehanao ny zanaky ny reninao. Ho voaozona anie izay rehetra manozona anao, ary hohasoavina anie izay manisy soa anao. 30 Ary rehefa vita ny nitsofan’isaka rano an’i Jakoba, ary vao nidify Jakoba teo anatrehan’Isaka rainy, dia niditra kosa Esao rahalahiny avy nihaza. »
Eto anefa dia hitantsika fa nataon’i Esao ho zavatra tsinontsinona, ny fizokiany, ary dia namidiny tamin’i Jakoba zandriny tamin’ny mofo sy voanemba masaka izany fizokiany izany. Ary satria Jehovah dia manara-maso izay rehetra ataontsika, dia hitany izay niseho rehetra, ka na dia tamin’ny fomba feno hafetsena sy tamin’ny fitaka aza no nakan’i Jakoba ny tsodranon’i Isaka rainy, dia neken’i Jehovah izany, ary nambininy sy narovany izy ka nomeny fitahiana maro, satria efa namidin’i Esao tamin’i Jakoba ilay fizokiana.
Ny nisehoan’i Jehovah tamin’i Jakoba voalohany:
Tany ampandosirana ny fahatezeran’i Esao rahalahiny, i Jakoba no nisehoan’i Jehovah voalohany.
Genesisy 28:13 –22 «13 Ary, indro, Jehovah niseho teo amboniny ka nanao hoe: Izaho no Jehovah, Andriamanitr’i Abrahama rainao sy Andriamanitr’Isaka; ny tany izay andrianao dia homeko anao sy ny taranakao; 14 ary ny taranakao ho be tahaka ny vovoka amin'ny tany; dia hiely any andrefana sy any atsinanana ary any avaratra sy any atsimo ianao; ary aminao sy ny taranakao no hitahiana ny firenena rehetra ambonin'ny tany. 15 Ary, indro, Izaho momba anao ka hiaro anao amin’izay lalan-kalehanao rehetra ary hampody anao indray ho amin’ity tany ity; fa tsy handao anao Aho mandra-panaoko izay voalazako taminao. 16 Ary Jakoba nahatsiaro tamin'ny torimasony, dia nanao hoe: Ato amin’ity fitoerana ity tokoa Jehovah , fa izaho no tsy nahalala. 17 Dia raiki-tahotra izy ka nanao hoe: Endrey, mahatahotra ity fitoerana ity! tsy hafa ity, fa tranon'Andriamanitra sy vavahadin'ny lanitra. 18 Ary nifoha maraina koa Jakoba, dia naka ilay vato izay nataony ondana ka nanorina azy ho tsangam-bato, dia nampidina diloilo teo aminy. 19 Ary ny anaran’izany fitoerana izany dia nataony hoe Betela, fa Lozy no anaran’ilay tanàna tany aloha. 20 Dia nivoady Jakoba ka nanao hoe: Raha homba ahy Andriamanitra ka hiaro ahy amin’izao lalana alehako izao, ary hanome ahy mofo hohaniko sy lamba hitafiako, 21 ka ho tafaverina soa aman-tsara any amin'ny tranon'ny raiko aho, dia Jehovah no ho Andriamanitro, 22 ary ity vato izay naoriko ho tsangam-bato ity ho tranon'Andriamanitra, ary izay rehetra homenao ahy, dia homeko Anao tokoa ny ampahafolony. »
Nanomboka teo no niresaka sy nifankahazatra tamin’i Jehovah i Jakoba.
Na dia kambana aza i Esao sy Jakoba dia hitantsika tsara fa voafidy manokana i Jakoba handray ny tsodranon’i Isaka rainy, izany hoe i Jakoba ihany koa izany dia taranaka voafidy.
Andriamanitry ny Isiraely
Iza moa ireo Isiraely ireo?
Genesisy 32:29 « Ary hoy indray Izy: Tsy hatao hoe Jakoba intsony ny anaranao, fa Isiraely; satria efa nitolona tamin’Andriamanitra sy tamin’ny olona ianao ka nahery. »
Ny Zanak’isiraely izany dia ireo taranak’i Jakoba, izany hoe taranak’i Abrahama ihany fa saingy navahany kosa, satria hitantsika fa Abrahama dia mbola niteraka hafa izay tsy nitovy reny tamin’i Isaka, ary dia navahany ho hafa firenena. Isaka ihany koa dia hitantsika fa niteraka azy roalahy kambana, saingy efa nivarotra ny fizokiany tamin’i Jakoba i Esao zokiny ary nalain’i Jakoba tamin’i Isaka rainy ny tsodrano tokony ho an’i Esao. Izany dia toa manambara fa tena taranaka navahana ny Zanak’isiraely, ary efa natokan’i Jehovah Andriamanitra mihitsy izy ireo. Ireo no vahoaka voafidin’Andriamanitra tamin’izany fotoana izany, ka nametrahany ny fitiavany sy notahiany manokana. Izany fitahiany manokana izany no nahatonga ny anarany ho tonga hoe: Ilay Andriamanitry ny Isiraely.
Ny anarana hafa iantsoana an'Andriamanitra
Fa na dia izany aza dia mbola maro tokoa ny anarana niantsoana an’i Jehovah Andriamanitra ary dia samy nanana ny anarana niantsoany Azy avokoa ny firenena rehetra. Noho izay anarana maro hiantsoana Azy izay, dia misy antokom-pivavahana sasany izay mametraka ho ady hevitra be mihitsy mahakasika izany anarana izany. Ao ny milaza fa tokony hitovy avokoa ny anarana hiantsoana an’i Jehovah Andriamanitra na aiza toerana hiantsoana Azy na aiza. Ny antony hilazany an’izany, dia satria hono rehefa ohatra hoe Rakotondrabe ny anaranao eto Madagasikara, dia tokony izay ihany ny anaranao any Amerika sy Lafrantsa na any Afrika. Marina izany raha amin’ny maha olombelona no jerena, fa raha amin’ny maha-Andriamanitra mahay ny zavatra rehetra Azy kosa, dia tsy mitombina izany.
Izao mantsy: tsy mba avy tamintsika olombelona na oviana na oviana no tsy nampitovy ny fomba fitenenana teo amin’ny firenena na fokom-pirenena samihafa, fa tena asa-tanan’Andriamanitra mihitsy izany: Genesisy 11:1 – 9 «1 [Ny nanaovan'ny olona ilay tilikambo tao Babela, sy ny nanorokoroan'Andriamanitra ny fitenin'ny olona] Ary ny tany rehetra dia iray fanononana sy iray fiteny.
2 Ary raha nifindrafindra niantsinanana ny olona, dia nahita tany lemaka tany amin'ny tany Sinara izy ka nonina teo. 3 Ary niresadresaka hoe izy: Andeha isika hanao biriky ka handotra azy tsara. Ary ny biriky nataony solom-bato, ary ny asfalta nataony solon-drihitra. 4 Ary hoy izy: Andeha isika hanao tanàna sy tilikambo ho antsika, ka ny tampony hahatakatra ny lanitra, dia hanao izay hahazoantsika laza, fandrao hiely eny ambonin'ny tany rehetra isika. 5 Dia nidina Jehovah hizaha ny tanàna sy ny tilikambo, izay nataon'ny zanak'olombelona. 6 Ary hoy Jehovah : Indro, iray foko ny olona, sady iray fanononana izy rehetra, ary ity vao fiandohan'ny hataony; koa izao dia tsy hisy azo sakanana na inona na inona izay saintsaininy hatao. 7 Aoka isika hidina, ka eny no hanorokoroantsika ny fiteniny, mba tsy hifankahala teny izy. 8 Dia tao no nampielezan’i Jehovah azy hiala ho eny ambonin'ny tany rehetra; dia nitsahatra tsy nanao ny tanàna intsony izy. 9 Koa izany no nanaovana ny anarany hoe Babela; fa tao Jehovah no nanorokoro ny fitenin'ny tany rehetra; ary tao no nampielezan’i Jehovah ny olona ho eny ambonin'ny tany rehetra. »
Mazava tsara izany eto ny Soratra Masina, fa i Jehovah sy izay ankohonany tao, (ilay hoe ISIKA) mihitsy no nidina ka nanorokoro, na nampiely sy nampisamatsamaka ny fomba fiteniny, ka lasa tsy nifankahazo intsony ny fomba fitenenan’ny olona rehetra. Nanjary samy nanana ny fiteniny ny mpiray foko, ny mpiray monina, sns… ary vokatr’izany dia niely eran’ny tany rehetra ny olona, ka izay nifankahazo firesaka no niaraka, ary nanjary niteraka firenena maro samihafa. Dia mazava ho azy, fa ny anarana iantsoana an’ilay Jehovah Andriamanitra Mpahary ihany koa izany, dia tsy voatery hitovy intsony, fa samy manana ny iantsoany Azy ny firenena rehetra. Ary izay no maha-Andriamanitra Azy fa tsy mba olombelona. Ary satria Izy no nahatonga ny fitenenana ho tsy nitovy intsony teto ambonin’ny tany, dia mazava ho azy, fa hainy avokoa izany izay ambaran’ny olona rehetra na aiza na aiza ny toerana misy azy. Ary dia sitrany izany, ankasitrahany ny fahasamihafana misy manerana ny tany satria izao no hanam-porofontsika izany :
Asa 2:4 « Ary samy feno ny Fanahy Masina izy rehetra, ka dia niteny tamin'ny fiteny maro samy hafa, araka ny nampitenenan'ny Fanahy Masina azy. » «9 dia Partiana sy Mediana sy Elamita, ary mponina any Mesopotamia, sy Jodia sy Kapadokia sy Ponto sy Asia 10 sy Frygia sy Pamfylia, sy Egypta sy ny tany Libya izay manodidina an’i Kyrena, ary vahiny avy any Roma, na Jiosy na proselyta, 11 Kretana sy Arabo - koa ahoana no andrenesantsika ireo miteny amin'ny fitenintsika avy ny asa lehibe ataon'Andriamanitra? » Asa 2:9 – 11
Rehefa nidinan’ny Fanahy Masina izany ireto apostoly mpianatry Jesosy Kristy ireto, dia nanjary afaka nitory ny tenin’Andriamanitra tamin’ny fiteny maro samihafa (raha ny voasoratra eto fotsiny izao dia misy fiteny 17 isa), ka na inona na inona karazam-pitenenana nisy ka tonga teo amin’io toerana nivorian’ny apostoly io, dia ho nandre ny fitoriana ny asa lehibe rehetra izay nataon’Andriamanitra tamin’ny fiteniny avy.
Ny hevitr’ireo teny rehetra ireo anefa dia tokana ihany fa tsy betsaka ary hitovian’izy rehetra dia izao : Ilay Mpahary tokana maharitra mandrakizay, ILay Ambony indrindra ary tompon’ny zavatra rehetra. (Être éternel, unique, créateur et juge. Être supérieur doué d'un pouvoir sur l'homme et d'attributs particuliers.)
Na dia maro toy izany aza ary tsy mitovy mihitsy ny teny hoe Andriamanitra isaky ny firenena tsirairay avy dia sitrak’Andriamanitra izany. Ary ny herin’ny Fanahy masina no handreseny ny fahasamihafana izay misy sy handrodanany ny efitra mampisaraka vokatry ny fahasamihafana noho ny fomba fiteny.
Io Fanahy Masina io mantsy dia fantatra fa mitoetra eo anoloan’ny seza fiandrianan’Andriamanitra any amin’ny voninahiny (vakio ny Apokalypsy 4) Apok 4:5 « Ary nisy helatra sy feo ary kotrokorana nivoaka avy tamin'ny seza fiandrianana; ary nisy jiro fito nirehitra teo anoloan'ny seza fiandrianana, dia Fanahy fiton'Andriamanitra ireo. » Ka raha mitoetra eo anoloan’ny seza fiandrianan’Andriamanitra ary izany ny Fanahy Masina, kanefa dia izany Fanahy Masina izany ihany koa no nahatonga ilay fanomezam-pahasoavana hahay fiteny maro samihafa teo amin’ireo apostolin’i Jesosy Kristy ireo. Dia midika izany fa hain’Andriamanitra avokoa ny fitenenana maro samihafa, satria eo aminy mandrakariva izany Fanahy fiton’Andriamanitra izany. Ka tsy izany anarana maro samihafa hiantsoana azy izany no olana, fa ny fahaizantsika ny sitrapony sy ny fahafantarantsika Azy manontolo, mba hahazoantsika ilay fanalahidy voalohany ho any amin’ny fiainana mandrakizay. Ary dia tadidio fa tsy ny fitenenanao (langue) no zava-dehibe amin’Andriamanitra, na ny vavaka tsara lahatra izay avoakan’ny vavanao, fa ilay fonao sy ny toetry ny fanahinao sy ny fisainanao no tena zava-dehibe aminy satria Izy no mpandinika ny voa sy ny fo.
Farany ho fanamporofoantsika izany dia izao: ny Baiboly dia hambarantsika fa Tenin’ Andriamanitra velona. Tsy misy na dia boky iray hafa aza maneran-tany voadika amin’ny fitenim-pirenena maro toy ny naha-voadika ny Baiboly. Karazam-pitenenana maro izay misy any amin’ny firenena mihoatra ny 150 no efa nandikana ny baiboly ankehitriny, (ary efa mety ho mihoatra lavitra amin’izany isa izany aza). Tsy tongatonga ho azy izany fa noho ny herin’ny Fanahy Masina. Ary raha vao miteny isika hoe Fanahy Masina dia efa mazava ho azy izany, fa avy amin’ilay Tompon’ny zavatra rehetra izany. Ary ny zavatra tsy tokony ho hadinointsika mihitsy dia izao: Mahay ny zavatra rehetra Jehovah , Genesisy 18:14 « Fa moa misy zavatra mahagaga izay tsy hain’i Jehovah va? » Noho izany, tsy olombelona akory izy ka tsy hahazo izay tianao ambara, na tsy hahalala fa Izy no hiresahanao amin’io fotoana hiantsoanao Azy io, ka hanjary hiahotra ianao ka ho azom-pakam-panahy hiteny hoe: sao dia tsy ilay tena Izy ary ity antsoiko ity. Tsarovy anefa fa hain’Andriamanitra ny vavaka ataonao na dia tsy atao amin’ny teny Hebreo na teny Grika aza izany vavaka ataonao izany. Ny porofo iray azontsika hanamarinana an’izany dia ity:
Niteny tamin’i Hagara (Egyptiana) ny Anjelin’Andriamanitra rehefa nitaraina tamin’i Jehovah izy noho ny zanany. I Hagara Egyptiana dia azo antoka, fa tsy hiteny amin’ny teny Hebreo mihitsy rehefa niala tao amin’i Abrahama izay nampiasa azy, fa tsy maintsy izay teny hainy ihany no nitenenany dia ny teny Egyptiana izany. Fa na dia amin’ny teny Egyptiana aza no nitenenany, dia henon’i Jehovah izany fitarainany izany, ka nahatonga Azy haniraka ny anjeliny ho any amin’i Hagara.
Genesisy 21:17 « Ary ren'Andriamanitra ny feon'ny zaza, dia niantso an’i Hagara Ilay Anjelin'Andriamanitra tany an-danitra ka nanao taminy hoe: Inona izato manjo anao, ry Hagara? Aza matahotra, fa efa ren'Andriamanitra ny feon'ny zaza eo amin'ny itoerany. »
Na dia izany aza, dia hitondrantsika fanazavana ihany ny mahakasika ireo anarana fiantsoana Azy izay miteraka resabe ireo.
Ny fanazavana entiko manaraka eto dia izay hitako tao amin’ny boky nosoratan’ny Profesora RAKOTONDRAVONY Daniel, filoha mpamorona ny fikambanana “FIANGONAN’ANDRIAMANITRA MIRAY ETO MADAGASIKARA” rantsana iray an’ny fikambanana “CHURCH OF GOD” aty Afrika Atsinanana, mitondra ny lohateny hoe: “ANDRIAMANITRA, sa ELOHIM, sa ADONAI =YHVH, sa EL SHADDAÏ?”. Io dia bokikely nentin’ny mpanoratra namakafakana izay tena tokony hiantsoana an’Andriamanitra. Ny ampahany vitsivitsy voasoratra ao anatin’izany boky izany no ho entiko manaraka eto, izay hinoako fa mahalaza feno ny tiana hambara.
Fanamarihana:
1. Natao tamin’ny Teny Hebreo ny Testamenta Taloha
- Elohim no teny nampiasaina nilazana ny hoe Andriamanitra Mpamorona;
- El Shaddaï no teny nampiasaina nilazana ny Tsitoha.
- YHVH na JEHOVAH na YAHVE = Anaran-tsamirery anaovan’Andriamanitra sonia ny teny rehetra ao amin’ny Baiboly
2. Natao tamin’ny Teny GRIKA kosa ny Testamenta Vaovao
- Pantokrator no nanoratana ny teny hoe: Tsitoha fa tsy nampiasaina ny hoe: El Shaddaï.
- Theos no nentiny nanoloana ny teny Elohim, izay nilazana ny hoe: Andriamanitra Mpamorona;
- Kurios no nanoratana ny Adonai sy solon’ny YHVH
Eo izany dia efa hitantsika sahady ny fahasamihafana misy eo amin’izay anarana hiantsoana Azy, na dia ao anatin’ny Baiboly aza. Samihafa ny niantsoana Azy ao amin’ny testamenta taloha sy ny vaovao, satria fiteny roa samihafa no nanoratana izany boky roa izany, dia ny Hebreo sy ny Grika.
Elohim = Andriamanitra Mpamorona
ELOHIM no ilazana ny teny hoe Andriamanitra voalohany ao amin’ny Baiboly. Genesisy 1:1 « Tamin'ny voalohany Andriamanitra nahary ny lanitra sy ny tany. » Miverina in-draika ambitelopolo ny teny hoe ELOHIM ao amin’ny Genesisy toko voalohany, ary manambara an’Andriamanitra ho MPAMORONA izany.
Inona anefa no dikan’ny teny hoe ELOHIM?
· Eloa: teny Hebreo milaza olona tokana na “une personne”, tsy nampiasain’Andriamanitra ao amin’ny Baiboly
· Elohaim: teny Hebreo milaza olona roa na “deux personnes”, tsy nampiasain’Andriamanitra ao amin’ny Baiboly mihitsy ireo teny roa ireo. Midika izany fa tsy olona tokana, na roa Andriamanitra.
· Tsy voalaza ao amin’ny Baiboly ihany koa ny “Telo Izay Iray”
· Elohim: anarana ilazan’Andriamanitra ny tenany amin’ny fotoana samy hafa ao anaty Baiboly. Teny milaza fahamaroana. Anarana iombonana. Io dia teny manambara fa Fianakaviana na Ankohonana afaka mivelatra hisy mpikambana maro Andriamanitra. Satria namorona ny olona tahaka ny endriny sy tahaka ny tarehiny Andriamanitra:
Genesisy 1:26 « Ary Andriamanitra nanao hoe: Andeha Isika hamorona olona tahaka ny endritsika, araka ny tarehintsika; ary aoka izy hanjaka amin'ny hazandrano ao amin'ny ranomasina sy ny voro-manidina sy ny biby fiompy sy ny tany rehetra ary ny biby rehetra izay mandady na mikisaka amin'ny tany. »
Dia mazava ny voasoratra eto, fa ny teny hoe ISIKA no teny miverimberina eto. Midika izany fa olona na personnes maromaro no miresaka sy manao ny famoronana eto.
· Natsangan’Andriamanitra ho Zanany ny Teny, dia Jesosy Kristy
· Natsangan’Andriamanitra ho zanany amin’ny alalan’i Jesosy Kristy koa ny olombelona, izay noforoniny raha mino sy manaiky an’i Jesosy ho Mpamonjy azy
· Hitsara anjely ny olombelona tonga Elohim, satria zanak’Andriamanitra
· Antsoin’Andriamanitra hoe “Andriamanitra=Elohim” koa ny olombelona izay manaiky hanao ny marina sy ny asany.
Anisan’ny nanao ny asa famoronana ihany koa izany i Jesosy Kristy, fony Izy mbola tany amin’ny voninahitr’Andriamanitra tamin’ny asa famoronana nataony. Jereo ny Boky “Iza moa Jesosy Kristy” izay natao hamahana ilay fanalahidy faharoan’ny fiainana mandrakizay. Ahitantsika an’izany ohatra ny : Oha 8:22 – 32 «22 Jehovah nahary* ahy ho fiandohan'ny alehany, Ho voalohany amin'ny asany hatramin'ny taloha [Na: nahazo] 23 Izaho notendreny hatramin'ny fahagola, Eny, hatramin'ny voalohany indrindra, dia fony tsy mbola ary ny tany. 24 Fony tsy mbola ary ny lalina, no efa teraka aho, Fony tsy mbola ary ny loharano miboiboika be, 25 Fony tsy mbola naorina ny tendrombohitra, Fony tsy mbola nisy havoana, no efa teraka aho, 26 Fony tsy mbola natao ny tany, na ny saha, Na ny voalohan'ny vovo-tany ambonin’izao rehetra izao. 27 Raha namorona ny lanitra Izy, dia tany aho, Raha namaritra ny hababakaka tambonin'ny lalina Izy, 28 Raha nampitoetra ny rahona eny ambony Izy, Raha niboiboika fatratra ny loharanon'ny lalina, 29 Raha nanisy faritra ho an'ny ranomasina Izy, Mba tsy hahazoan'ny rano mihoatra ny fetrany, Ary nandidy ny amin'ny fanorenan'ny tany, 30 Dia mpità-marika* teo anilany aho Sady ravoravo isan'andro isan'andro Ka nilalao mandrakariva teo anatrehany;[Na: notezaina] 31 Eny, nahafaly ahy ny tany nataony honenana, Ary naharavoravo ahy ny zanak'olombelona. 32 Koa mihainoa ahy ianareo, anaka; Fa sambatra izay manaraka ny diako; »
Jao1:1 – 4 «1 Tamin'ny voalohany ny Teny, ary ny Teny tao amin'Andriamanitra, ary ny Teny dia Andriamanitra. 2 Izy dia tao amin'Andriamanitra tamin'ny voalohany. 3 Izy no nahariana ny zavatra rehetra; ary raha tsy Izy dia tsy nisy nahariana izao zavatra ary izao, na dia iray aza. 4 Izy no nisiam-piainana; ary ny fiainana no fanazavana ny olona. »
Jao 1:14 « Ary ny Teny dia tonga nofo ka nonina* tamintsika; ary hitanay ny voninahiny, dia voninahitra miendrika ho an'ny Lahitokana avy tamin'ny Ray, sady feno fahasoavana sy fahamarinana. [*Gr. nitoetra an-day] »
Izany hoe anisan’io lazain’Andriamanitra hoe ISIKA io izany i Jesosy Kristy, ary dia efa hambarany fa mpità-marika teo anialan’ny Ray Izy hatrany ampiandohana, Izy no ilay Tenin’Andriamanitra velona, tonga nofo, izay midika fa Izy izany no nahariana ny zavatra rehetra satria efa voalazantsika teo aloha fa ny TENY no nanaovan’Andriamanitra ny asa famoronana rehetra nataony, hafa tsy ny olombelona, izay hany novolavolainy tamin’ny tanany ary nohariany hitovy endrika amin’izy ireo.
YHVH na Jehovah na YAHVE
Anaran-tsamirery anaovan’Andriamanitra sonia ny teny rehetra ao amin’ny Baiboly sady ilazana Azy koa amin’ny fotoana maro samy hafa. Tsy nampiasain’ny Zanak’isiraely fa nosoloiny hoe (ADONAI).
Ø
Ø Ohatra vitsy amin’ny anarana “Jehovah ” araka ny vanim-potoana
· Genesisy sy Eksodosy. Nosoratana tamin’ny 1500 taona talohan’i Jesosy Kristy. Mitantara ny zavatra niseho nandritra ny 2000 taona mahery.
· Hatramin’i Adama sy Eva no efa nahafantatra an’Andriamanitra hoe: Jehovah ary tsy nandrara azy ireo hanonona izany Izy.
Genesisy 4:1 « Ary Adama nahalala an’i Eva vadiny; dia nanan'anaka Eva ka niteraka an’i Kaina, ary hoy izy: Efa nahazo zazalahy tamin’i Jehovah aho. »
· Tsy Hebreo Abrahama sy Isaka fa Kaldeana nefa nampahafantarin’ Andriamanitra azy ny Anarany hoe Jehovah .
· Tamin’i Mosesy, Zanak’israely sy ny taranany
· Genesisy 28:13 « Ary, indro, Jehovah niseho teo amboniny ka nanao hoe: Izaho no Jehovah , Andriamanitr’i Abrahama rainao sy Andriamanitr’ Isaka; ny tany izay andrianao dia homeko anao sy ny taranakao; »
· Levitikosy: nosoratana tamin’ny 1445 taona talohan’i Jesosy Kristy.
· Nomery: fanisana ny Zanak’isiraely. Fitantarana izay niseho tany an-tendrombohitra Sinay: 1512-1473 taona talohan’i Jesosy Kristy.
· Deoteronomia : nosoratana 1406 taona talohan’i Jesosy Kristy.
· Mpanjaka: nosoratan’i Jeremia tamin’ny taona 647 talohan’i Jesosy Kristy fa mitantara ny zava-niseho tamin’ny 970-568 talohan’izany (400 taona).
· Salamo. Mpanoratra: Davida, 1000 taona talohan’i Jesosy Kristy
· Isaia: taon-jato faha 8 talohan’i Jesosy Kristy
· Jeremia : 647 talohan’i Jesosy Kristy
· Ezekiela : 597 talohan’i Jesosy Kristy
· Hosea: 786-724 talohan’i Jesosy Kristy
· Joela: daty tsy fantatra.
· Zakaria: 520 – 440 taona talohan’i Jesosy Kristy
Ireo rehetra ireo dia samy nampiasa ny anarana hoe JEHOVAH avokoa.
Andriamanitra Tsitoha (= El Shaddaï)
El Shaddaï no Anarana niantsoan’i Abrahama sy Isaka ary Jakoba an’Andriamanitra fa tsy ny hoe Jehovah .
Fa saingy nampahafantarin’ Andriamanitra azy ireo kosa fa Jehovah no anarany
ü Andriamanitra no miteny amin’i Abrama
Genesisy 17:1 « Ary rehefa sivy amby sivi-folo taona Abrama, dia nisehoan’i Jehovah izy ka nitenenany hoe: Izaho no Andriamanitra Tsitoha (= El Shaddaï); mandehana eo anatrehako, ka aoka ho tsy misy tsiny ianao. »
ü Isaka no miteny amin’i Jakoba zanany
Genesisy 28:3 « Ary Andriamanitra Tsitoha (= El Shaddaï) anie hitahy anao ka hahamaro fara anao sy hampitombo anao, mba ho tonga firenena maro ianao; »
ü Andriamanitra miteny amin’i Jakoba
Genesisy 35:11 « Ary hoy Andriamanitra taminy: Izaho no Andriamanitra Tsitoha (= El Shaddaï); maroa fara sy mihabetsaha; firenena maro no hiseho avy aminao, ary hisy mpanjaka amin'ny haterakao; »
ü Jakoba miteny amin’ny zanany
Genesisy 43:14 « ary Andriamanitra Tsitoha (= El Shaddaï) anie hampahita famindram-po anareo eo anatrehan-dralehilahy, mba hampodiny ny rahalahinareo anankiray sy Benjamina. Ary izaho, raha foanana anaka aho, dia foana anaka ihany. »
Genesisy 48:3 « Ary hoy Jakoba tamin i Josefa: Andriamanitra Tsitoha (= El Shaddaï) efa niseho tamiko tany Lozy any amin'ny tany Kanana ary nitahy ahy ka nanao tamiko hoe: »
Genesisy 49:25 « Avy amin'ny Andriamanitry ny rainao, ka Izy hamonjy anao avy amin'ny Tsitoha (= El Shaddaï), ka Izy hitahy anao: Dia fitahiana avy amin'ny lanitra any ambony, sy fitahiana avy amin'ny lalina, izay mamitsaka any ambany, ary fitahiana avy amin'ny nono sy ny kibo. »
ü Andriamanitra miteny amin’i Mosesy
Eks 6:3 « ary tamin'ny anarako hoe ANDRIAMANITRA TSITOHA (= EL SHADDAÏ) no nisehoako tamin’i Abrahama sy Isaka ary Jakoba, fa ny anarako hoe JEHOVAH tsy mbola nahafantarany Ahy, »
IZAHO, IZAY IZY HATRIZAY HATRIZAY KA HO MANDRAKIZAY, Jehovah , Tompon'ny maro
Eks 3:14 « Ary hoy Andriamanitra tamin’i Mosesy: IZAHO, IZAY IZY HATRIZAY HATRIZAY KA HO MANDRAKIZAY. Ary hoy koa Izy: Izao no holazainao amin'ny Zanak’isiraely: IZAHO IZAY IZY no efa naniraka ahy ho aty aminareo. »
Iza no nisy hatrizay hatrizay?
Toa milaza an’Andriamanitra Tsitoha sy Jesosy Kristy na ny Teny ihany io hoe “Izaho Izay Izy” io raha hazavaina amin’ny Baiboly. Satria dia midika io fa hoe “ Izy no tsy miova omaly sy anio ary ho mandrakizay”. Samy mampiasa an’io teny io avokoa izany na i Jehovah na i Jesosy Kristy.
Isaia 43:13 « Eny, hatramin’izany andro izany* Izaho no Izy, ary tsy misy maharombaka amin'ny tanako; Miasa Aho, ka iza moa no mahasakana izany? [Na: Hatrizay nisian'ny andro] »
Isaia 44:6 « [Ny amin’i Jehovah , Mpanjakan'ny Isiraely, sy ny amin'ny sampin'ny jentilisa] Izao no lazain’i Jehovah (YHVH), Mpanjakan'ny Isiraely, dia Jehovah (YHVH), Tompon'ny maro, Mpanavotra azy: Izaho no voalohany, ary Izaho no farany: ka tsy misy Andriamanitra afa-tsy Izaho. »
Isaia 46:9 – 10« 9Tsarovy ny zavatra taloha izay efa lasa ela; fa Izaho no Andriamanitra, ka tsy misy hafa; Izaho no Andriamanitra, ka tsy misy tahaka Ahy, 10 Izay manambara ny farany hatramin'ny voalohany, ary nanambara hatramin'ny ela izay tsy mbola natao akory, dia ilay manao hoe: Ho tò ny fikasako, ary hefaiko ny sitrapoko rehetra, »
Isaia 48:12 « Mihainoa Ahy, ry Jakoba, sy ry Isiraely izay nantsoiko: Tsy miova Aho; Izaho no voalohany, ary Izaho koa no farany. »
Heb 13:8 « Jesosy Kristy no tsy miova omaly sy anio ary mandrakizay. »
Apok 1:8 « Izaho no Alfa sy Omega, hoy ny Tompo Andriamanitra, Ilay ankehitriny sy taloha ary ho avy, dia ny Tsitoha. »
Endrik’Andriamanitra tsy hita, nahariana ny zavatra rehetra, maharitra mandrakizay, miavaka amin’ny Ray
Jao 1:18 « Tsy nisy nahita an'Andriamanitra na oviana na oviana ; fa ny Zanakalahy Tokana, Izay ao an-tratran'ny Ray, Izy no nanambara [Azy]. »
Kol 1:15-17 « 15Izy no endrik'Andriamanitra tsy hita, ny Lahimatoa talohan’izao zavatra ary rehetra izao; 16 fa tao aminy no nahariana ny zavatra rehetra any an-danitra sy ety ambonin'ny tany, dia ny hita sy ny tsy hita, na fiandrianana*, na fanjakana, na fanapahana, na fahefana, Izy no nahariana ny zavatra rehetra, sady ho Azy izany; 17 ary Izy no talohan'ny zavatra rehetra, sady ao aminy no aharetan'ny zavatra rehetra. »
Heb 13:8 « Jesosy Kristy no tsy miova omaly sy anio ary mandrakizay. »
Jao 14:28 « Efa renareo fa Izaho nilaza taminareo hoe: Handeha Aho, nefa ho avy aminareo indray. Raha tia Ahy ianareo, dia ho faly, satria mankany amin'ny Ray Aho; fa ny Ray dia lehibe noho Izaho. »
« Izaho Izay Izy Hatrizay Hatrizay » :
Manambara fa samy Voalohany sy Farany, samy Alfa sy Omega, mitovy tanjona nefa miavaka tsara ny Tompo Andriamanitra Tsitoha sy ny Zanak’ondry; samy omem-boninahitra sy ivavahana. Andriamanitra Tsitoha dia lehibe noho ny Zanak’ondry. Ilay nilaza tamin’i Mosesy hoe « Izaho Izay Izy hatrizay hatrizay » dia tsy iza fa ny Ray Tsitoha niteny tamin’ny alalan’ny Teny Izay nanaovana izao rehetra izao mba ho lovany, Izay niara-nanao izao rehetra izao taminy ihany.
Vakio ihany koa: Isaia 44: 6; Apokalypsy 1: 8; Apokalypsy 1: 17 ; Apokalypsy 21:22; Apokalypsy 21:1-2
Apok 5:13 « Ary izao zavatra ary rehetra izao, na izay any an-danitra, na izay ety ambonin'ny tany sy any ambanin'ny tany, na izay any an-dranomasina mbamin’izay rehetra ao anatiny, dia reko samy nanao hoe: Ho an’ilay mipetraka eo ambonin'ny seza fiandrianana sy ho an'ny Zanak'ondry anie ny saotra sy ny haja sy ny voninahitra ary ny fanjakana mandrakizay mandrakizay. »
Fehiny
Andriamanitra ianareo
· Hoy Jesosy Kristy: “Andriamanitra (Elohim) ianareo”.
Jao 10:34-36 « 34Jesosy namaly azy hoe: Tsy voasoratra ao amin'ny lalànareo va hoe: Hoy Izaho: Andriamanitra ianareo? (Sal. 82. 6). 35 Raha ireny izay nanaovana izany tenin'Andriamanitra izany no natao hoe andriamanitra (ary ny Soratra Masina tsy azo foanana), 36 moa Izay nohasinin'ny Ray ka nirahiny ho amin’izao tontolo izao va no ataonareo hoe: Miteny ratsy Hianao, satria hoy Izaho: Zanak'Andriamanitra Aho? »
· Izao no voasoratra ao amin’ny Salamo 82:6, raha mananatra ny mpitsara mba hanao ny marina Andriamanitra, indrindra amin’ny malahelo sy ny kamboty ary ny mpitondratena: Sal 82:6 « Hoy izaho: Andriamanitra ianareo, ary zanaky ny Avo Indrindra ianareo rehetra; »
· Ny anarana hoe Elohim dia manambara ny fahamaroan’ny mpikambana ao amin’ny Fianakavian’Andriamanitra araka izay nilazany hoe: “Andeha Isika hamorona olona tahaka antsika, tahaka ny tarehintsika” (Genesisy 1:26)
Dia toy izao koa: “Fantatsika fa raha hiseho Izy, dia ho tahaka Azy isika, fa ho hitantsika Izy, dia izay tena endriny tokoa” 1 Jao 3:2
Mampitombo ny ankohonany Andriamanitra amin’ny fidiran’ny olo-masina ho mpikambana ao aminy, dia isika rehetra izany! Amena, Haleloia.
Iza no tena tokony hiantsoana an'Andriamanitra?
Tokony ho ny teny hoe ELOHIM sa ADONAI sa EL SHADDAÏ ve no iantsoan’ny olon-drehetra an’Andriamanitra, fa tsy ny tenim-pireneny izay nomen’Andriamanitra azy avy?
Tsotra ny valiny.
o Nanao ahoana ny fitenin’ny olona raha naparitak’Andriamanitra avy tao Babela ka samy nandeha amin’izay nalehany avy? Nitahiry Anaran-tokana hiantsoany an’Andriamanitra ve izy ireo? Sa tsy nisy niantso an’Andriamanitra intsony? Tsia fa nosarahin’Andriamanitra ny fitenin’ny olona ka samy niantso an’Andriamanitra tamin’izay fiteny nomeny azy avy ireo firenena samy hafa ireo. Norokoroan’Andriamanitra ny fitenin’ny olona mba tsy ho iray fanononana intsony izy rehetra ary tsy hifankalala fiteny. (Genesisy 11:1, 6-9) araka ny efa hitantsika teo ambony.
o Ny zava-dehibe dia ny mangataka amin’ny Anaran’i Jesosy Kristy dia mahazo valiny avy amin’Andriamanitra Ray
Tsy ny fampiasana ny teny Hebreo na teny Grika hanononana ny Anaran’ Andriamanitra no zava-dehibe, fa ny fahafantarana Ilay Andriamanitra marina sy Jesosy Kristy tena Izy, ary ny fivavahana aminy sy ny fanaovana ny sitrapony, ny fitandremana ny Didiny sy ny filazana an’i Jesosy, ary dia izay no efa nambarantsika hatrany ampiandohana fa fanalahidin’ny fiainana mandrakizay.
Jao 14:13 – 14«13 Ary na inona na inona no hangatahinareo amin'ny anarako, dia hataoko izany, mba hankalazana ny Ray eo amin'ny Zanaka. 14 Raha mangataka zavatra amin'ny anarako* ianareo, dia hataoko izany.»
Jao 15:16« Tsy ianareo no nifidy Ahy, fa Izaho no nifidy anareo ka nanendry anareo mba handeha sy hamoa, ary mba haharetan'ny vokatrareo, mba homen'ny Ray anareo izay rehetra hangatahinareo amin'ny anarako na inona na inona. »
Jao 16:23 « Ary amin’izany andro izany dia tsy hanontany Ahy na inona na inona ianareo; lazaiko aminareo marina dia marina tokoa fa na inona na inona hangatahinareo amin'ny Ray dia homeny anareo amin'ny anarako izany. » ; vakio ihany koa ny Jaona 16:26; Romana 8:15 ; Galatiana 4:6
Ilay henatry ny firenena Jiosy
Iza ary ireo hafa firenena izay efa nitenenan’i Jehovah ireo?
Isa 56:6-8 «6 Ary ny hafa firenena izay efa manaiky ho an'i Jehovah mba hanompo Azy sy ho tia ny anaran'i Jehovah mba ho mpanompony dia izay rehetra mitandrina ny Sabata ka tsy manao azy ho tsy masina sady mitana ny fanekeko 7 Dia ho entiko ho any an-tendrombohitro masina, ka hampifaliko ao an-tranoko fivavahana; ny fanatitra dorany sy ny fanatitra hafa alatsa-drà dia hankasitrahana eo ambonin'ny alitarako, fa ny tranoko hatao hoe trano fivavahana ho an'ny firenena rehetra. 8 Izao no lazain'i Jehovah Tompo, Izay mamory ny Isiraely voaroaka: Mbola hamory ny sasany koa ho eo aminy Aho, hanampy izay efa voavory eo aminy. » Mazava ny voasoratra fa tsy ny Jiosy na zanak’isiraely ara-bakiteny fotsiny no mety ho ankasitrahan’i Jehovah, fa eo ihany koa ireo hafa firenena, (toa antsika Malagasy na ny Frantsay na ny Anglisy, na ny Komoriana, sns) izay mankatoa sy manaiky ny ho mpanompon’i Jehovah, ary izany dia fantany sy avahany mazava tsara avy amin’ny fanajana sy fanamasinana ireo Sabatany. Ireo hafa firenena izay efa manompo an’i Jehovah ireo, izay lazaina fa jentilisa taloha dia mahafantatra tsara ny anarany, tsy amin’ny teny Hebreo, na teny Grika, fa amin’ny fiteniny: Malakia 1:11 « Fa hatramin'ny fiposahan'ny masoandro ka hatramin'ny filentehany dia lehibe* ny anarako any amin'ny jentilisa, ary any amin'ny tany rehetra no handoroana ditin-kazo manitra sy hanaterana fanatitra madio ho an'ny anarako; fa lehibe* any amin'ny jentilisa ny anarako, hoy Jehovah, Tompon'ny maro. » Tsy ny anaran’i Jehovah amin’ny teny Hebreo na teny Grika araka izany no mahatonga ireo hafa firenena izay lazaina fa jentilisa taloha atahotra an’i Jehovah, fa manonona izany anarana izany amin’ny fitenin’ny fireneny avy izy ireo, saingy ilay fony feno fanajana sy fahatahorana an’ilay Tsitoha ary asehony amin’ny fitandremany ny didy sy ny fitsipiny, ilay fankatoavany sy fanompoany Azy amin’ny fanajana lehibe, no mahatonga ny Tsitoha hankasitraka sy hihaino an’izany ambara fa hafa firenena izany.
Tonga mpiray lova ny hafa firenena
Efe 3:4-6 «4 Ary araka izany, raha mamaky ianareo, dia ho hainareo fantarina ny fahafantarako ny zava-niafina ny amin'i Kristy, 5 izay tsy mbola nampahafantarina ny zanak'olombelona tamin'ny taranaka lasa tahaka ny fanambaran'ny Fanahy ankehitriny amin'ny Apostoly masina sy ny mpaminany, 6 dia ny ahatongavan'ny jentilisa ho mpiray lova sy ho tena iray ary ho mpiombona ny teny fikasana ao amin'i Kristy Jesosy noho ny filazantsara, » Nafenina ny fahafantarana an’i Jesosy Kristy teo amin’ireo taranaka teo aloha, dia tsy iza izany fa ny zanak’isiraely. Nefa Jesosy Kristy no Mesia, ary Izy no ahazoana fiainana, na ny famonjena. Ka rehefa nandray ny filazantsara izany ny jentilisa na ireo hafa firenena ka nahafantatra tsara an’Ilay Mpamonjy na Ilay Mesia, dia tonga mpiray lova amin’ny Jiosy handray ny famonjena izy ireo.
Iza no namono sy tsy nandray an’i Jesosy Kristy?
Jao 18:33-35 «33 Ary niditra tao anati-rova* indray Pilato, dia niantso an'i Jesosy ka nanao taminy hoe: Hianao va no Mpanjakan'ny Jiosy ? 34 Jesosy namaly hoe: Hevitrao ihany va no anaovanao izany, sa nisy hafa nilaza Ahy taminao? 35 Pilato namaly hoe: Moa aho Jiosy ? Ny firenenao sy ny mpisoronabe no nanolotra Anao tamiko; inona moa no nataonao? »
Ny mpisoronabe na ireo mpitarika ny fivavahana Jiosy izany no tsy nanaiky an’i Jesosy Kristy ho Mpamonjy na Ilay Mesia. Izy ireo no nanolotra Azy ho eo an-tanan’ny romana ka nanombohona azy teo ambony hazo fijaliana. Lasa henatry ny zanak’isiraely io satria avy amin’izany filazantsaran’i Jesosy izany no nahatonga ny hafa firenena ho mpiray lova amin’izy ireo, ary tsy natokana ho an’ny Jiosy irery intsony izany ny famonjena, fa efa nomena ny hafa firenena ihany koa. «42 Hoy Jesosy taminy: Tsy mbola novakinareo va ny teny ao amin'ny Soratra Masina hoe: Ny vato izay nolavin'ny mpanao trano, dia izy no efa natao fehizoro; Avy tamin'i ²Jehovah izao ka mahagaga eo imasontsika? 43 Ary noho izany dia lazaiko aminareo hoe: Hesorina aminareo ny fanjakan' Andriamanitra ka homena izay firenena mahavokatra ny voany. » Mat 21:42-43. Tsy najanona intsony ho an’ny Jiosy izany ny fandovana ny fanjakan’Andriamanitra izany, fa nomena izay firenena hafa mahavokatra kokoa, izany hoe mety mandray ny famonjena, ary mety ho tany lonaka hanirian’ny Teny. Mat 8:10-12 «10 Lazaiko aminareo marina tokoa fa tsy mbola nahita finoana lehibe toy izany Aho na dia tamin'ny Isiraely aza. 11 Ary lazaiko aminareo fa maro ny avy any atsinanana sy any andrefana no ho tonga ka hipetraka hiara-mihinana amin'i Abrahama sy Isaka ary Jakoba any amin'ny fanjakan'ny lanitra; 12 fa ny zanaky ny fanjakana dia hariana amin'ny maizina any ivelany; any no hisy ny fitomaniana sy ny fikitroha-nify. » Tanteraka ankehitriny izany faminanina izay nataon’i Jeososy Kristy izany satria, tonga hatrany amin’ny firenena lavitra na avy any atsinanana, na ny avy andrefana izany filazantsaran’ny famonjena izany, ka tonga ankohonana iray izany firenena izany, fa ny Jiosy izay mihevitra fa tompon’ny famonjena dia ho ariana any ivelan’ilay ankohonana raha toa ka tsy mety manaiky ilay Famonjena.
Apok 5:9-10 « 9 Ary nihira fihiram-baovao izy ka nanao hoe: Hianao no miendrika haka ny boky sy hamaha ny tombo-kaseny; Fa voavono Hianao, Ary ny rànao no nanavotanao* ho an'Andriamanitra olona avy tamin'ny fokom-pirenena rehetra sy ny samy hafa fiteny sy ny olona ary ny firenena rehetra; 10 Ary efa nataonao fanjakana sy mpisorona ho an'Andriamanitsika ireo; Ary manjaka ambonin'ny tany izy. » Tsy ampiana intsony izay voasoratra izany fa mazava tsara. Tsy natokana ho an’ny Jiosy irery ny famonjena fa misy olona avy amin’ny fokom-pirenena hafa, sy ny samy hafa fiteny, dia ireo avy amin’ny firenena rehetra izany ho voahavotra noho ny ràn’Ilay Zanak’ondry. Ka ireo hafa firenena ireo raha hivavaka dia tsy amin’ny fiteny hebreo na grika no hiresahany, fa avy amin’ny fiteniny ihany. Noho izany dia misy fiteny maro azo hiantsoana an’ilay Jehovah Andriamanitra izany ao, toy ny hoe Dieu, God, Andriamanitra, Elohim, Adonai, El Shaddaï Theos, YHVH, Pantokrator , Kurios, Sabaoth, Elion, Asher Yeheye, Jah, JHVH, sns…
